της
Χριστίνας Πάντζου*
Χριστίνας Πάντζου*
«Ενα πολύ σημαντικό ζήτημα που πρέπει να έχει κανείς υπόψη του είναι ότι οι οριζόντιες σχέσεις και η δημοκρατία δεν εγγυώνται από μόνες την οικονομική επιβίωση. Γι’ αυτό και πρέπει να αξιοποιηθούν με τέτοιον τρόπο ώστε να οικοδομηθεί μια συλλογική διαχείριση ικανή να αντιμετωπίσει τους περιορισμούς και τις συνθήκες που επιβάλλει η καπιταλιστική αγορά»
Ο Αντρές Ρουτζέρι, συγγραφέας, ανάμεσα στα άλλα, του βιβλίου «Οι ανακτημένες επιχειρήσεις της Αργεντινής» (Εκδόσεις Των Συναδέλφων και Ακυβέρνητες Πολιτείες), βρέθηκε στην Ελλάδα, όπου επισκέφθηκε τους «Ρομπέν του Ξύλου» στο κατειλημμένο εργοστάσιο ξυλείας της Ημαθίας και συμμετείχε μαζί τους σε σειρά εκδηλώσεων για την αυτοδιαχείριση που συνδιοργάνωσε η κολεκτίβα εργασίας «Το Παγκάκι».
Διευθυντής του Προγράμματος «Ανοιχτή Σχολή» του Πανεπιστημίου του Μπουένος Αϊρες, μιας ακαδημαϊκής πρωτοβουλίας που ερευνά το κίνημα των ERT (επιχειρήσεις ανακτημένες από τους εργαζομένους τους) παρέχοντας συμβουλευτικές και υποστηρικτικές υπηρεσίες, ο Ρουτζέρι μίλησε στην «Εφ.Συν.» για ένα μαζικό κίνημα που κάτω από το σύνθημα «καταλαμβάνουμε, αντιστεκόμαστε, παράγουμε» έχει διασώσει χιλιάδες θέσεις εργασίας.
⚫ Πώς καταφέρνουν τα ERT από μεμονωμένες απαντήσεις στην κρίση να μετατραπούν σε ένα μαζικό φαινόμενο στην Αργεντινή;
Στην Αργεντινή υπάρχουν περίπου 350 ανακτημένες επιχειρήσεις που απασχολούν περίπου 16.000 εργαζομένους, και οι μισές από αυτές ανακτήθηκαν μετά την κρίση του 2001.
Στην ανάδυσή τους ως μαζικού κινήματος συνέβαλαν αρκετοί παράγοντες:
1) οι ακραίες συνέπειες της νεοφιλελεύθερης οικονομικής πολιτικής που διέλυσε τους μηχανισμούς κοινωνικής ασφάλειας και προκάλεσε ρεκόρ ανεργίας μη αφήνοντας άλλα περιθώρια στους εργαζομένους από την αντίσταση ή την καταδίκη στη δομική ανεργία,
2) η παράδοση των καταλήψεων εργοστασίων από το αργεντίνικο εργατικό κίνημα,
3) ένα τεράστιο κοινωνικό κίνημα που στήριξε τις καταλήψεις, και
4) η χρονική σύμπτωση πολλών σχετικών περιστατικών που συνέβαλε ώστε να σπάσει η απομόνωση και να δημιουργηθεί ένα κίνημα με δική του ταυτότητα και οργάνωση, το οποίο μετέπειτα συνέχισε να στηρίζει και να προωθεί άλλες ανακτήσεις εργοστασίων.
Αν και οι συνθήκες άλλαξαν μετά την κρίση, οι εργαζόμενοι έμαθαν ότι η αυτοοργάνωση δεν είναι αδύνατη, είναι ένας εφικτός δρόμος για να διατηρηθούν θέσεις εργασίας.
⚫ Θα ξεχωρίζατε κάποια βασικά χαρακτηριστικά αυτού του κινήματος;
Ανάμεσα στα βασικά χαρακτηριστικά του μπορούμε να ξεχωρίσουμε τον εκδημοκρατισμό της οικονομικής οργάνωσης, με την έννοια ότι οι εργαζόμενοι είναι αυτοί που μέσω των συνελεύσεων παίρνουν αποφάσεις αναλαμβάνοντας καθήκοντα που άλλοτε ασκούσαν οι εργοδότες και οι διαχειριστές.
Επίσης μια αλλαγή στους στόχους της επιχείρησης που πλέον εγγυάται αξιοπρεπείς μισθούς και καλές συνθήκες για τα μέλη-εταίρους της, αντί να επιδιώκει τη μεγιστοποίηση των κερδών.
Οπως και η πληθώρα δράσεων κοινωνικής αλληλεγγύης, επιμόρφωσης και πολιτισμού που ανοίγουν τον χώρο των εργοστασίων στις τοπικές κοινότητες.
⚫ Ποιες είναι οι πιο κρίσιμες φάσεις στη διαδικασία ανάκτησης μιας επιχείρησης και πώς μπορεί να ξεπεραστούν;
Αν και όλες οι ανακτήσεις δεν προϋποθέτουν κατάληψη των εργοστασίων, πρόκειται για μια πορεία σύνθετη και μακροχρόνια που συντελείται σε πολύ δύσκολες συνθήκες.
Σε αυτή τη διαδικασία καταργούνται οι παλιοί τρόποι επιχειρηματικής οργάνωσης και πρέπει να αντικατασταθούν από νέους που να ανταποκρίνονται στην καινούργια συλλογική πραγματικότητα.
Οταν πλέον μπορεί να ξεκινήσει ξανά η παραγωγή χρειάζεται κεφάλαιο που πρέπει να παραχθεί από τη δουλειά των εργαζομένων, αν και στην Αργεντινή μετά το 2003 υπήρξε κάποια κρατική βοήθεια, που πλέον απειλείται από τη νέα κυβέρνηση.
Οι εργαζόμενοι πρέπει να αντιμετωπίσουν αντικειμενικές καταστάσεις που δεν επιδέχονται εύκολες λύσεις: έλλειψη κεφαλαίων, ελλιπής ή παρωχημένη τεχνολογία, ολόκληρα τμήματα στην οργανωτική δομή της επιχείρησης που πρέπει να αντικατασταθούν κ.λπ.
Αλλά το πιο δύσκολο είναι η διαμόρφωση μιας νέας συλλογικής συνείδησης που να αναλάβει την αυτοδιαχείριση.
⚫ Στις διαλέξεις λέτε πως δεν υπάρχουν συνταγές. Υπάρχουν ωστόσο κάποιες σημαντικές εμπειρίες του αργεντίνικου κινήματος ανακτημένων εργοστασίων οι οποίες θα μπορούσαν να είναι χρήσιμες για εργαζομένους που επιχειρούν την αυτοδιαχειριζόμενη επαναλειτουργία των εργοστασίων;
Υπάρχουν πολλές. Πρώτο στοιχείο είναι η κοινωνική αλληλεγγύη που δυναμώνει τη διαδικασία και δεν αφήνει μόνους τους εργαζομένους στην προσπάθειά τους να ανακτήσουν την επιχείρηση.
Αυτό δεν περιορίζεται στο να δεχτούν αλληλεγγύη, αλλά και να την προσφέρουν μετά με διάφορους τρόπους αποκτώντας ισχυρούς δεσμούς με την κοινότητα και τα κοινωνικά κινήματα.
Η αλληλεγγύη επιπλέον αποτελεί μια πολιτική που διευρύνει τις κοινωνικές λειτουργίες της επιχείρησης και τη θωρακίζει απέναντι σε πιθανές επιθέσεις. Ωστόσο, ένα πολύ σημαντικό ζήτημα που πρέπει να έχει κανείς υπόψη του είναι ότι οι οριζόντιες σχέσεις και η δημοκρατία δεν εγγυώνται από μόνες την οικονομική επιβίωση.
Γι’ αυτό και πρέπει να αξιοποιηθούν με τέτοιον τρόπο ώστε να οικοδομηθεί μια συλλογική διαχείριση ικανή να αντιμετωπίσει τους περιορισμούς και τις συνθήκες που επιβάλλει η καπιταλιστική αγορά.
Το σημαντικό είναι η συλλογικότητα να είναι δυνατή και να καταφέρει να φτιάξει μηχανισμούς επίλυσης των συγκρούσεων που να της εξασφαλίζουν πως θα μπορεί να αντιμετωπίσει αυτά τα προβλήματα.
⚫ 15 χρόνια μετά την εμφάνιση του κινήματος των ERT μπορεί κανείς να μιλά για επιτυχία σε όρους οικονομικούς (βιωσιμότητα), εργασιακούς (αξιοπρεπείς μισθοί και συνθήκες) και κοινωνικούς (ένα νέο μοντέλο παραγωγής και κοινωνικής διασύνδεσης);
Και βέβαια. Σε όρους οικονομικούς το βασικό πρόβλημα είναι να κατανοήσουν και να αντιμετωπίσουν τους νόμους της αγοράς και να καταφέρουν να δουλέψουν σε αυτό το πλαίσιο χωρίς να υπονομευτεί η συνεργατική διαχείριση.
Υπάρχουν ανακτημένα εργοστάσια που μετά βίας συντηρούνται αλλά επιβιώνουν και άλλα που τα καταφέρνουν πολύ καλύτερα, αν και εξαρτάται από τον κλάδο και τις μακροοικονομικές συνθήκες.
Στον εργασιακό τομέα, η ίδια η ύπαρξη μιας ανακτημένης επιχείρησης αποτελεί απόδειξη της ικανότητάς της να διατηρεί θέσεις εργασίας.
Και σε όρους κοινωνικούς, αν και το κίνημα των ERT δεν έχει καταφέρει ακόμη και διαμορφώσει ένα νέο μοντέλο οικονομικών σχέσεων και ικανοποίησης των κοινωνικών αναγκών, έχει ωστόσο αποδείξει ότι η δουλειά χωρίς εργοδότες είναι εφικτή και φέρει μια τεράστια δέσμευση με την κοινωνία και την κοινότητα.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου